Grondwateroverlast
Grondwater is belangrijk voor bomen en planten. Maar te veel grondwater kan voor problemen zorgen. Door het veranderende klimaat kunnen we vaker te maken krijgen met extreme weersomstandigheden. Dit kan ervoor zorgen dat het grondwater soms heel hoog komt te staan. Op deze pagina geven wij tips voor als u overlast ervaart door hoog grondwater. We leggen uit wat u kunt doen om deze overlast te verminderen.
Grondwater in de kelder of convectorput
Een kelder of convectorput moet altijd waterdicht zijn. Het grondwater kan door het jaar heen schommelen, maar een hoge grondwaterstand mag nooit zorgen voor water in de kelder of convectorput. Daarom is het belangrijk dat deze ruimtes goed gebouwd zijn. Als een kelder door ouderdom of verbouwingen niet meer waterdicht is, moet dit opnieuw worden aangepakt om wateroverlast te voorkomen. Het is belangrijk om uit te zoeken waar het water binnenkomt. Dit kan via de muur, de vloer of door gaten waar leidingen of kabels doorheen gaan. Afhankelijk van het probleem kunt u kiezen voor een van de onderstaande oplossingen.
Wanden en/of vloer injecteren
Er worden gaten geboord in de muur of vloer, waarna een vloeistof wordt ingespoten. Deze vloeistof hardt uit en vormt een waterdichte laag. Dit is een intensieve methode omdat alle muren en/of de vloer vrijgemaakt moeten worden van spullen.
Coaten (buitenkant)
De keldermuren worden rondom vrijgegraven. Vervolgens worden de muren aan de buitenkant gecoat (geverfd). Dit werk gebeurt buiten de kelder, dus de tuin rondom de kelder moet opengebroken worden.
Afdichten van doorvoeren
Als het grondwater via kabel- of leidingdoorvoeren binnenkomt, kunt u deze afdichten. Hiervoor zijn verschillende afdichtingsmiddelen beschikbaar bij doe-het-zelfzaken.
| Locatie lekkage | Mogelijke oplossing | Door wie |
| Wanden kelder | Wanden laten injecteren | Gespecialiseerd bedrijf |
| Wanden coaten (buiten zijde) | Gespecialiseerd bedrijf | |
| Vloer kelder | Vloer laten injecteren | Gespecialiseerd bedrijf |
| Convectorput | Waterdicht laten maken | Lokale installateur / aannemer |
| Doorvoeren kabels of leidingen | Doorvoeren afdichten | Zelf / lokale aannemer |
Grondwater in de kruipruimte
Een kruipruimte is een ruimte onder de begane grondvloer, waar kabels en leidingen liggen. Soms kan hier water in staan, afhankelijk van hoe diep de kruipruimte is en hoe hoog het grondwater staat. Water in de kruipruimte is meestal geen probleem. Huizen die na 1992 zijn gebouwd, moeten zo zijn ontworpen dat water in de kruipruimte geen vochtproblemen in de woning veroorzaakt. Bij oudere huizen, vooral met houten vloeren, kan water in de kruipruimte wel voor problemen zorgen, zoals vocht in de muren of vloer. Als u last heeft van vocht in huis door grondwater in de kruipruimte, kunt u een van de onderstaande oplossingen proberen.
Kruipruimte ventileren
Om de luchtvochtigheid in de kruipruimte te verlagen, kunt u ventilatieroosters in de buitenmuren plaatsen. Deze roosters moeten vrij blijven van bestrating of aarde. Als u zowel aan de voor- als achterkant van het huis roosters plaatst, kan de lucht goed circuleren, wat de luchtvochtigheid in de kruipruimte verlaagt.
Meubels van de muur plaatsen
Door meubels, zoals kasten en banken, ongeveer 10 cm van de muur af te zetten, kan het vocht in de muur beter verdampen. Dit helpt om schimmelvorming te voorkomen.
Waterkerende laag in de muur aanbrengen
U kunt de voegen in de fundering vervangen door een harde cementsoort (trasscement). Dit voorkomt dat vocht vanuit de kruipruimte omhoog trekt naar de vloer en muren. Dit is een arbeidsintensieve klus die u het beste door een aannemer kunt laten uitvoeren. Een andere optie is het injecteren van de muur met een vloeistof die een waterdichte laag vormt.
Onderzijde van de begane grondvloer afdekken of isoleren
Door de onderkant van de begane grondvloer af te dekken met vochtdicht materiaal (zoals folie), voorkomt u dat vochtige lucht via de vloer omhoog komt. U kunt ook isolerende folie gebruiken, wat zorgt voor extra comfort door de vloer te isoleren.
Bodem van de kruipruimte afdekken
Als er vaak water in de kruipruimte staat, kan dit verdampen en voor een hoge luchtvochtigheid zorgen. Bij een diepe kruipruimte (meer dan 60 cm) kunt u een laag schoon zand of schelpen aanbrengen. Dit maakt de kans op water kleiner. Bij een ondiepe kruipruimte (minder dan 60 cm) kunt u kunststofchips gebruiken die op het water drijven. Dit vermindert de verdamping van het water. Combineer dit met goede ventilatie om de luchtvochtigheid te verlagen.
Kabel- en leidingdoorvoeren afdichten
In de meterkast gaan kabels en leidingen door de vloer. Als deze doorvoeren niet goed zijn afgedicht, kan vochtige lucht uit de kruipruimte de meterkast in komen, wat een muffe geur kan veroorzaken. U kunt deze doorvoeren afdichten met kit om dit probleem te voorkomen.
| Soort overlast | Mogelijke oplossing | Door wie |
| Water in kruipruimte | Geen maatregelen nodig | Niet van toepassing |
| Optrekkend vocht in muren en/of vloer begane grond (schimmelplekken op muur en /of vloer) | Ventileren kruipruimte, minimaal 2 roosters tegen over elkaar plaatsen | Lokale loodgieter/aannemer |
| Meubels 10 cm van de muur af plaatsen | Zelf | |
| Waterkerende laag in muur aanbrengen | Zelf / lokale aannemer | |
| Afdekken/isoleren onderzijde begane grond vloer | Gespecialiseerd bedrijf | |
| Afdekken bodem kruipruimte (schelpen, chips, schoonzand, etc.) | Gespecialiseerd bedrijf | |
| Muffe lucht in meterkast | Kabel en leiding doorvoeren door vloer naar kruipruimte afdichten | Zelf / lokale aannemer |
Wateroverlast in de tuin
Wateroverlast in de tuin komt meestal door een slechte afvoer van regenwater en niet door grondwater.
Regenwaterafvoer herstellen
Een kapotte regenwaterafvoer kan zorgen voor een natte plek in de tuin. Het regenwater sijpelt dan door een lek in de afvoerbuis de grond in. Om dit probleem op te lossen, moet het lekke deel van de buis vervangen worden. Een rioolontstoppingsbedrijf kan met een camera de lekke plek opsporen.
Plantvakken ophogen
Door de plantvakken hoger te maken dan de bestrating, kan overtollig regenwater makkelijker weglopen. Het water stroomt dan naar de bestrating en kan via een afvoerputje worden afgevoerd, mits de bestrating schuin afloopt richting het putje.
Bodemstructuur verbeteren
Het verbeteren van de bodemstructuur kan ook helpen bij wateroverlast. Dit kunt u doen door humusrijke grond toe te voegen. Hierdoor wordt de bodem beter doorlatend voor water en voorkomt u dat de bovenlaag dichtslibt. Meng de humusrijke grond goed door de onderliggende grond om een goede doorlatendheid te creëren.
| Soort overlast | Mogelijke oplossing | Door wie |
| Lokale natte plek in de tuin | Lekke regenwaterafvoer herstellen | Zelf / lokale installateur |
| Natte plantvakken borders, planten gaan dood door teveel water | Ophogen plantvakken/borders. Overtollig regenwater kan afvloeien naar bestrating | Zelf / hovenier |
| Grond laat water niet door, alleen bovenste laag is nat, daaronder droog | Verbeteren bodemstructuur en bodem leven | Zelf / hovenier |
Veelgestelde vragen
Hieronder staan veelgestelde vragen over grondwateroverlast.
Waarom zijn er in 2024 meer klachten over wateroverlast op de Veluwe?
De overvloedige regenval van deze winter en dit voorjaar was uitzonderlijk. Het afgelopen jaar was het natste ooit gemeten. Alleen in 1983 is er een nattere lente gemeten sinds het begin van de metingen in 1906. In 2023 is 30 tot 40% méér neerslag gevallen dan in eerdere jaren. Vanwege de natte zomer vorig jaar was de grondwaterstand in Eerbeek al hoger dan ‘normaal’ (voor die tijd van het jaar). En vanaf half oktober 2023 tot eind mei 2024 kwam daar nog eens heel veel neerslag extra bij. Deze extreme neerslag (veel en langdurig) is in de laatste 100 jaar niet voorgekomen. Daarom zorgt het voor meer wateroverlast dan u en wij gewend zijn.
Waar zien we problemen ontstaan?
Op dit moment doet zich in de gebieden, die zich op de flanken van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe bevinden, her en der wateroverlast voor. De dorpen Eerbeek en Loenen staan daarin niet op zichzelf. De dorpen op de flanken liggen precies daar waar het grondwater relatief dicht onder het maaiveld ligt en waar grote schommelingen kunnen ontstaan in de grondwaterstand. Ook liggen de dorpen op de flanken relatief laag: het water stroomt er van nature naartoe. Door de extreme regenval van de afgelopen tijd is de bodem verzadigd geraakt. Ondergronds door stijging van het grondwaterpeil en bovengronds doordat het regenwater niet meer kan indringen in de bodem.
Heeft de stop grondwateronttrekking van De Hoop invloed op de huidige wateroverlast?
Daar is heel lastig iets van te zeggen. De extreme neerslag viel samen met het stoppen van de grondwateronttrekking van De Hoop. Het is daardoor niet te zeggen of onder omstandigheden met normale neerslag ook wateroverlast zou optreden. Of dat we in droge omstandigheden, zoals bijvoorbeeld in 2018, er juist van profiteren. We hebben deze combinatie van situaties nog niet meegemaakt in zo’n korte periode. Daarnaast is het watersysteem op de Veluwe, zeker ter hoogte van Eerbeek en Loenen, complex en de voorspelbaarheid blijft lastig. Dit heeft ook zeker te maken met de verschillende grondlagen in de bodem en de aanwezigheid van verticale kleilagen ter plekke. Om meer inzicht te krijgen in de specifieke situatie van het grondwatersysteem ter plekke van Eerbeek en Loenen, en hoe deze reageert op veranderingen bijvoorbeeld door klimaatverandering, onderzoeken we op welke manier het bestaande monitoringsnetwerk van peilbuizen uitgebreid kan worden.
Zijn er ook positieve ontwikkelingen door de ‘natte periode’?
- Jazeker, het regenwater op de hooggelegen Veluwe is in de grond gezakt en stroomt ondergronds, door vele bodemlagen naar lagergelegen gebieden. Dit grondwater, inmiddels door de vele bodemlagen gezuiverd en van een constante temperatuur geeft een grote ‘boost’ aan flora en fauna aan de randen van de Veluwe.
- Ook zien we dat een deel van dit grondwater de sprengen van de beken vult. De beken in de omgeving van Eerbeek, Loenen en Laag-Soeren stromen weer. Heel bijzonder is dat de Gravinnebeek op landgoed De Molenbeek weer stroomt, na tientallen jaren droog te hebben gestaan. Door het vele regenwater zien we dat het water van de Gravinnebeek nu zelfs zijn weg vindt naar de IJssel.
- De extreme hoeveelheid regen die is gevallen sijpelt uiteindelijk door naar de grootste zoetwaterbel van Nederland, die zich diep onder de Veluwe bevindt. Dat is goed nieuws, want ons drinkwater staat onder druk. Door ontwikkelingen als bevolkingsgroei en klimaatverandering met lange periodes van droogte blijft de drinkwatervoorziening kritisch voor de toekomst.
Achtergrond: De zoetwaterbel van de Veluwe bevat een hoeveelheid water die zeven keer groter is dan al het water in het IJsselmeer. Deze zoetwaterbel is de laatste 50 jaar door droogte langzaam afgenomen maar heeft door de recordneerslag van 2023 weer een boost gekregen.
Oppervlaktewater, of grondwater? Wat is het verschil?
Grondwater stroomt veel langzamer dan regenwater, meters per dag tegenover meters per seconde. Het grondwater stroomt vertraagd van de Veluwe richting Het Apeldoorns Kanaal, om vervolgens in de IJssel weg te vloeien. Deze stroom wordt steeds aangevuld met nieuwe neerslag. Het grondwater loopt in de bodem door verschillende zand- en kleilagen heen. Grondwater stijgt daardoor traag en zakt ook traag weer weg. Het waterschap heeft hier geen invloed op.
Het grondwater moet eerst uitstromen in beken, sloten en rivieren, het oppervlaktewater dus, voordat het snel kan worden afgevoerd. Omdat Eerbeek en Loenen aan de voet van de Veluwe liggen, gaat het grondwater eerst door de bebouwde kom voordat het bij het oppervlaktewater komt.
Overigens is het nadeel van water afvoeren, en dus het niet vasthouden van water, dat we in periodes van droogte sneller te maken krijgen met verdroging van natuur- en landbouwgronden. Dit water is ook niet meer beschikbaar om de zoetwaterbel aan te vullen.
Wat kunt zelf doen bij grondwateroverlast?
Zie bovenstaande tips op deze pagina, maar bekijk ook deze website https://www.vallei-veluwe.nl/actueel/actuele-thema/wateroverlast/.